gebruiklijk

Gebruiktelijk is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat doorgaans betekent: normaal voorkomen, gewoonlijk, of typisch in een bepaalde situatie. Het wordt gebruikt om aan te geven wat als standaard of gangbaar wordt gezien binnen een context zoals cultuur, beroep, of een procedure. Het woord verwijst naar wat men over het algemeen mag of verwacht.

Het is afgeleid van het zelfstandig naamwoord gebruik (de praktijk of handelwijze) met het achtervoegsel -lijk, dat aangeeft dat iets een eigenschap of aard heeft. Verwante woorden zijn onder meer gewoon en gewoonlijk; dit laatste is de bijwoordelijke tegenhanger die "meestal" betekent.

Gebruik en toon: gebruikelijk is vooral neutraal tot formeel van karakter en komt vaak voor in zakelijke, juridische of academische teksten, maar ook in dagelijks taalgebruik. Constructies zoals "Het is gebruikelijk om je naam te vermelden" of "Het is niet gebruikelijk om laat te komen" dragen een betekenis van norm of standaardpraktijk. Het woord kan verwijzen naar wat men in een bepaalde gemeenschap of situatie als normaal beschouwt, zonder een absolute verplichting op te leggen.

Synoniemen omvatten normaal, gewoonlijk en typisch; tegenstellingen zijn ongebruikelijk, zeldzaam of afwijkend. Het onderscheid met 'gewoonlijk' ligt in de grammaticale functie: gebruikelijk is een adjectief, meestal gevolgd door een infinitief of dat-clausule; gewoonlijk is een adverbium dat frequentie aanduidt.