fosfaatminerale

Fosfaatmineralen zijn mineralen die fosfaatgroepen (PO4)3- bevatten, meestal in combinatie met calcium of met andere anionen zoals fluoride, hydroxide of koolstofgroepen. De belangrijkste en meest bestudeerde groep is de apatietfamilie, waartoe fluorapatiet, chlorapatiet en hydroxylapatiet behoren. Fosfaatmineralen komen voor in zowel magmatische als sedimentaire gesteenten en kunnen optreden als accessoire- of secundaire mineralen in hydrothermale gesteenten. In mariene sedimenten vormen fosfaatmineralen vaak nodule-achtige concentraties die samen met organisch materiaal worden afgezet, waardoor ze een rol spelen in biogeochemische cycli.

Naast de apatietgroep zijn er talrijke andere fosfaatmineralen, zoals vivianiet (Fe3+(PO4)2·8H2O), wavellite (Al3(PO4)2(OH)4·nH2O) en turquoise (CuAl6(PO4)4(OH)8·nH2O). Autuniet is een uraaniumfosfaatmineraal (Ca(UO2)2(PO4)2·nH2O) dat voorkomt in uranium-afzettingen, terwijl strengiet een ijzerfosfaatmineraal is. Francoliet is een carbonateerbare variatie van apatiet die veel voorkomt in sedimentaire gesteenten. Deze mineralen vertonen uiteenlopende kristalstructuren en water- of koolstofhoudende substituties die hun chemische samenstelling en fysieke eigenschappen bepalen.

Economisch gezien vormen apatietmineralen, vaak onder de noemer fosfaatsteen, de belangrijkste bron van fosfor voor de productie van kunstmest en dierlijke voedingssupplementen. Fosfaatertsen komen wereldwijd voor, met grote reserves in bepaalde regio’s. Naast industriële toepassingen spelen fosfaatmineralen ook een rol in geologie en milieuonderzoek vanwege hun rol in biogeochemische processen en opslag van elementen zoals fosfor en uranium.