endokrynologi

Endokrynologia to gałąź medycyny zajmująca się układem dokrewnym i hormonami, które regulują metabolizm, wzrost, rozwój, reprodukcję oraz reakcję organizmu na stres. Celem specjalistów jest zrozumienie funkcjonowania gruczołów dokrewnych, wykrywanie zaburzeń hormonalnych oraz prowadzenie leczenia mającego na celu przywrócenie równowagi hormonalnej.

Główne gruczoły to przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, nadnercza, trzustka oraz gonady (jajniki i jądra). Endokrynologia obejmuje także hormony wytwarzane przez inne tkanki, takie jak tkanka tłuszczowa, wątroba i jelita, które wpływają na metabolizm i gospodarkę energetyczną. Regulacja hormonalna przebiega poprzez złożone sieci kontrolne, obejmujące układ nerwowy i mechanizmy sprzężenia zwrotnego.

Najczęstsze choroby to cukrzyca oraz zaburzenia tarczycy (niedoczynność i nadczynność), choroby przysadki i nadnerczy, zaburzenia gonad, a także osteoporoza związana z zaburzeniami hormonalnymi. Leczenie często jest długoterminowe i obejmuje monitorowanie poziomów hormonów oraz dostosowywanie terapii, w tym terapię zastępczą i leki modyfikujące wydzielanie hormonów.

Diagnostyka obejmuje ocenę kliniczną, oznaczenia hormonów w surowicy i moczu, testy stymulacyjne, obrazowanie (ultrasonografia, MRI) oraz oceny funkcji narządów. Leczenie obejmuje terapię zastępczą hormonami (np. insulinę, lewotyroksynę, kortykosteroidy), leki zmniejszające nadmierną produkcję hormonów oraz terapie ukierunkowane na konkretną patologię.

Endokrynologia łączy kliniczną opiekę z badaniami naukowymi. W Polsce specjalizację prowadzą lekarze endokrynolodzy; organizacyjnie działają także Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne oraz międzynarodowe stowarzyszenia Endocrine Society i European Society of Endocrinology.