hormony

Hormony to chemiczne przekaźniki wydzielane przez gruczoły dokrewne i niektóre tkanki. Są uwalniane do krwi i trafiają do komórek docelowych, gdzie wywołują specyficzne odpowiedzi. Działanie hormonów zależy od obecności receptorów na lub w obrębie komórek docelowych.

Klasy hormonów obejmują peptydowe i białkowe, steroidowe oraz pochodne aminokwasów. Hormon peptydowy zwykle łączy się z receptorem na błonie komórkowej i inicjuje kaskadę sygnałową. Hormony steroidowe i niektóre pochodne aminokwasów działają poprzez receptory wewnątrzkomórkowe, regulując ekspresję genów.

Główne narządy wydzielające hormony to przysadka mózgowa, podwzgórze, tarczyca, przytarczyce, nadnercza, trzustka, gonady i szyszynka. Inne tkanki również wytwarzają hormony, tworząc szeroki układ regulacyjny oraz osi podwzgórze–przysadka–nadnercza, tarczycy i gonad.

Hormony regulują metabolizm, wzrost i rozwój, reprodukcję, homeostazę i odpowiedź na stres oraz rytm dobowy. Regulacja przebiega głównie przez ujemne sprzężenie zwrotne oraz interakcje między układami nerwowym a hormonalnym, co zapewnia zintegrowaną kontrolę funkcji organizmu.

Transport i metabolizm zależą od formy: wiele hormonów krąży związanych z białkami, inne pozostają wolne. Czas półtrwania różni się w zależności od hormonu. Rozkład i eliminacja odbywają się głównie w wątrobie i nerkach. Zaburzenia wydzielania lub receptorów prowadzą do chorób endokrynnych.

Diagnostyka polega na oznaczeniu stężeń hormonów we krwi lub moczu oraz na testach funkcjonalnych. Leczenie obejmuje terapię zastępczą, modulowanie receptorów i inne interwencje ukierunkowane na patologię.

Przykłady hormonów: insulina, glukagon, kortyzol, adrenalina, tiroksyna (T4), trijodotyronina (T3), estrogeny, progesteron, testosteron i hormon wzrostu.