wydzielanie

Wydzielanie to proces powstawania i uwalniania substancji przez komórki lub gruczoły. Produkty wydzielania mogą pełnić różne funkcje — enzymatyczne, hormonalne, ochronne, sygnałowe — i trafiać do światła narządów, na powierzchnie ciała lub do krwiobiegu.

Wyróżnia się dwa podstawowe tryby wydzielania: wydzielanie zewnątrzkomórkowe (wydzielanie zewnętrzne, exocrine), w którym substancje trafiają do przewodów i na powierzchnie ciała (np. enzymy trzustki, ślina, sok żółciowy); oraz wydzielanie wewnątrzwydzielnicze (endokrynowe), polegające na uwalnianiu hormonów bezpośrednio do krwi, bez udziału przewodów (np. insulina, adrenalina).

Ponadto występuje wydzielanie lokalne, obejmujące mechanizmy autokrynne i parakrynne, gdzie substancje wpływają na komórki tego samego narządu lub na sąsiednie komórki, nie dostając się do krążenia ogólnego.

Wydzielanie odbywa się różnymi mechanizmami, najczęściej poprzez egzocytozę. W zależności od sposobu uwalniania wyróżnia się merokrynowe, apokrynowe i holokrynowe sekrecje, które różnią się tym, jak komórka udostępnia produkt wydzielniczy.

Znaczenie wydzielania jest kluczowe dla funkcjonowania wielu układów organizmu, w tym układu pokarmowego, hormonalnego oraz immunologicznego. Zaburzenia wydzielania mogą prowadzić do chorób, takich jak zaburzenia hormonalne, cukrzyca czy choroby gruczołów wydzielniczych.