drukvormen

Een drukvorm is de fysieke vorm waarin tekst of beeld is vastgelegd en waarmee drukinkt kan worden overgebracht op een substraat, doorgaans papier. Drukvormen vormen de matrix die bepaalt hoe de afdruk eruitziet, inclusief lettervormen en afbeeldingen. Het begrip verwijst zowel naar traditionele vormen van boekdrukkunst als naar modernere platen en dragers voor reliëf- of gravure-voorstellingen.

Historisch gezien waren drukvormen essentieel in de boekdrukkunst. In de traditionele drukkunst bestonden drukvormen uit opgebouwd drukmateriaal zoals losse metalen letters, houten blokken of kopjes die samen de tekst en afbeelding van een pagina vormden. Een drukvorm, of forme, werd op de drukpers bevestigd en met inkt belegd om een afdruk te maken. Met de komst van fotografische en chemische reproductie ontstonden ook plaatvormen voor offset-, litho- en gravure-druk, waarbij een plaat of cylinder als drager fungeerde.

Eigenschappen en doel: drukvormen bepalen hoe letters, kerning, drukinkttoevoer en beeldkwaliteit worden overgebracht. In archieven worden drukvormen bewaard als historisch materiaal; restauratie en conservatie spelen een rol bij hun behoud.

Vandaag wordt de term drukvorm in commerciële drukpraktijk minder vaak gebruikt, omdat digitaal ontwerp en digitale platen de productie hebben veranderd. In vakliteratuur en bij ambachtelijke drukkerijen blijft het concept bestaan, en traditionele drukvormen worden nog actief vervaardigd en bediend in letterpress-praktijken.