deugdzaamheid

Deugdzaamheid is een begrip uit de ethiek dat verwijst naar een stabiel moreel karakter dat consistent goed handelt. Een deugdzaam persoon toont bijvoorbeeld eerlijkheid, rechtvaardigheid, moed en mededogen en kiest in uiteenlopende situaties voor wat als juist en goed wordt ervaren. Deugdzaamheid ontstaat door habituatie en reflectie: normen worden geautomatiseerd in gedrag en gewoonten ondersteunen toekomstige keuzes.

Historisch is deugdzaamheid onder meer verbonden met Aristoteles’ deugdethiek, waarin deugden de middenweg tussen excessen vormen en leiden tot eudaimonia, het menselijke floreren. De klassieke kardinale deugden zijn wijsheid, gerechtigheid, matigheid en moed. In de christelijke traditie zijn de theologische deugden geloof, hoop en liefde toegevoegd als fundamentele bronnen van moreel handelen.

In de moderne ethiek spreekt men vaak van deugdethiek als alternatief voor regelutilitarisme en deontologie: het gaat om de ontwikkeling van een goed karakter als basis voor rationele keuzes. In de psychologie wordt deugd gezien als karaktertrek of sterkte (zoals integriteit, empathie, vasthoudendheid) die mensen helpt om te dragen wat als waardevol wordt ervaren.

Kritiek en nuance: de definitie van wat een deugd is kan cultureel variëren; belangen kunnen conflicteren (bijv. eerlijk spreken versus loyaliteit). Bovendien vraagt deugdzaamheid om evaluatie en context, zodat een gedrag niet zonder meer als deugdwaardig kan worden beoordeeld.