deformeeren

Deformeeren is het proces waarbij de vorm of afmetingen van een object veranderen onder invloed van externe krachten, temperatuur of chemische of structurele veranderingen. Het woord deformeeren wordt vaak synoniem gebruikt met vervormen. In de materiaalkunde wordt onderscheid gemaakt tussen elastische vervorming (terugkeer naar de oorspronkelijke vorm bij het verwijderen van de belasting) en plastische vervorming (blijvende verandering van vorm of afmetingen).

Vormveranderingen ontstaan door verschillende mechanismen. Bij mechanische belasting kan een materiaal elastisch vervormen tot de elasticiteitsgrens, waarna bij verder volume of spanning plastische vervorming optreedt. Temperaturele veranderingen leiden tot thermische vervorming door uitzetting of krimp, en bij bepaalde fasetransities of chemische processen kan de interne structuur veranderen, wat ook tot deformeren leidt. Tijdgebonden vervorming komt voor als er onder constante belasting langzaam een deformatie optreedt (creep), en herhaalde of wisselende belasting kan leiden tot verzwakking en uiteindelijk falen (fatigue).

Belangrijke termen zijn rek (ε = ΔL/L0) en spanning (σ = F/A). In het elastische gebied volgt de spanning vaak de relatie σ = Eε, waarbij E de Youngs modulus is. Bij plastische vervorming blijft ΔL permanent. De elastische limiet, de yield strength en de creep-snelheid zijn sleutelindicatoren voor het gedrag van materialen onder vervorming. Meetmethoden omvatten rekmeters, extensometers en digitale beeldcorrelatie.

Toepassingen en belang: het begrip deformeeren is cruciaal voor ontwerp en fabricage in engineering, constructie, productontwikkeling en materiaalkeuze. In elk geval stuurt de gewenste toepassing de toelaatbare vervorming en de manier waarop deformeren gecontroleerd wordt.