criteriaontwikkeling

Criteriaontwikkeling is het proces waarin relevante beoordelingscriteria worden vastgesteld die dienen als maatstaven bij evaluatie, selectie of toelating van programma's, producten, projecten of beleid. Het doel is om beoordelingen te sturen met duidelijke normen, zodat beslissingen transparant, valide en herhaalbaar zijn. De ontwikkeling van criteria omvat meestal zowel inhoudelijke eisen als procedurele eisen en sluit betrokkenen in het proces uitdrukkelijk in.

Het toepassingsgebied is breed: van onderwijs en zorg tot overheidsbeleid, publieke aanbesteding en kwaliteitsborging. Criteria helpen bij screening, selectie, prioritering en accountability, en vormen de basis voor indicatoren, meetinstrumenten en beoordelingsprocedures.

Het proces kent doorgaans meerdere stapen: eerst wordt de context en de doelstellingen afgebakend; vervolgens worden relevante criteria geïnventariseerd en geclusterd in hoofd- en subcriteria. Daarna worden de criteria operationeel gemaakt door indicatoren en meetmethoden te definiëren, waarna prioriteiten en wegingen worden vastgesteld. Tot slot volgen validatie, consensusvorming en een proeffase; op basis van feedback kan de set worden aangepast voordat deze wordt geïmplementeerd en periodiek worden herzien.

Methoden zoals literatuuronderzoek, interviews met belanghebbenden, workshops en gestructureerde besluitvormingstechnieken (bijvoorbeeld Delphi, nominal group technique of multi-criteria besluitvorming) ondersteunen de ontwikkeling. Transparantie over aannames, wegingen en besluitregels is cruciaal om legitimiteit te waarborgen.

Veelvoorkomende aandachtspunten zijn validiteit en betrouwbaarheid van indicatoren, inclusiviteit en diversiteit van stakeholders, rechtsgeldigheid en ethische overwegingen, en de noodzaak van revisie en update op basis van veranderende omstandigheden.

Voorbeelden van toepassing zijn accrediteringsnormen voor instellingen, evaluatiecriteria voor subsidies, kwaliteitsnormen in de zorg of prestatie-indicatoren in onderwijsprogramma's.