controleregel

Een controleregel is een vooraf bepaalde instructie die bepaalt welke bewerkende variabele (actuator) moet worden toegepast op basis van de huidige toestand van een proces, meestal op basis van de fout tussen de gewenste waarde (setpoint) en de gemeten proceswaarde. Het begrip wordt vooral gebruikt binnen regeltechniek en automatisering als een onderdeel van regelstrategieën die niet uitsluitend rekent of optimaliseert, maar concrete beslissingen opleveren op basis van regels.

Functie en gebruik

Controleregels dienen om een proces in de gewenste toestand te houden of te brengen. Ze kunnen worden toegepast als zelfstandige regels of als onderdeel van een grotere regelarchitectuur. Veelvoorkomende vormen zijn eenvoudige, duidelijke beslissingen zoals if-then-regels, maar ook meer complexe regelsets worden gebruikt, bijvoorbeeld met drempels, deadbands of fuzzy-logica.

Voorbeelden en typen

- Bang-bang of aan/uit-regeling: wanneer een proceswaarde onder of boven een drempel komt, wordt een actuator volledig aan- of uitgeschakeld.

- Proportionele regels met een dode zone: de afwijking bepaalt de sterkte van de actie binnen een bepaald bereik.

- If-then regels: specifieke toestanden leiden tot specifieke acties.

- Fuzzy-regels: imperfecte, menselijke-achtige regels die continue bestuurstoedelingen mogelijk maken.

Technische context

Controleregels worden vaak geïmplementeerd in PLC’s, embedded systemen of in software voor procesbesturing. Ze bieden snelle en robuuste beslissingen, maar kunnen minder precies zijn en oscillaties veroorzaken als ze niet goed zijn afgestemd.

Zie ook: regelaar, PID-regelaar, regeltechniek, regelsystemen.