collegiaal

Collegiaal is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat betrekking heeft op collega’s of op de kenmerken van collegialiteit. Het beschrijft vaak gedrag, processen of structuren die een gelijke inbreng, wederzijds respect en samenwerking tussen leden stimuleren. Het woord wordt ook gebruikt in de samenstelling collegiaal bestuur of collegiaal overleg. De bijbehorende nominale vorm is collegialiteit.

In organisaties verwijst collegiaal bestuur naar een wijze van besluitvorming waarin een groep gelijke leden gezamenlijk optreedt, in tegenstelling tot een top-down leiding. Collega’s worden aangemoedigd om meningen te delen, te onderhandelen en consensus na te streven. Collegiaal overleg verwijst naar vergaderingen of beraadslagingen waarin iedereen een gelijke stem heeft. In de professionele praktijk wordt ook gesproken van collegiale toetsing of collegiale consultatie, waarbij vakgenoten adviezen vragen en feedback geven over werk. Een collegiale cultuur bevordert transparantie en vertrouwen, maar kan ook leiden tot tragere besluitvorming in vergelijking met hiërarchische systemen.

De oorsprong van collegiaal ligt in de Latijnse wortels van college en collegialis, via Franse en Duitse invloeden in de Nederlandse taal. Het is verwant aan het Engelse collegial, waarbij hetzelfde idee van samenwerking tussen collega’s tot uitdrukking komt.

Zie ook: collegialiteit, collegiaal bestuur, collegiaal overleg.