carbonaatmineralen

Carbonaatmineralen zijn mineralen waarin de koolstofatoom gebonden is aan drie zuurstofatomen als de CO3 2- groep. Samen met verschillende kationen vormen zij een brede groep mineralen met uiteenlopende chemische samenstellingen en kristalstructuren. De bekendste carbonate mineralen zijn calciet (CaCO3) en aragoniet (CaCO3), beide CaCO3 maar met verschillende kristalstructuren. Andere belangrijke carbonaten zijn dolomiet (CaMg(CO3)2), magnesiet (MgCO3) en sideriet (FeCO3). Verder komen ankeriet (Ca(Fe,Mg,Mn)(CO3)2), rhodochrosiet (MnCO3), strontianiet (SrCO3), witheriet (BaCO3) en cerussiet (PbCO3) voor, naast diverse zware- en zinkcarbonaten.

Calciet, dolomit en hun polymorfen zoals aragoniet vormen de hoofdvormen van carbonate gesteenten. Carbonaten ontstaan vaak in mariene omgevingen door chemische precipitaties of biologische processen (in skeletten en schelpen van organismen). Ze kunnen ook ontstaan door diagenese en bij hydrotermale activiteit. Door temperatuur, druk en chemische omstandigheden kunnen carbonaten metamorf worden tot marmer en andere metamorph gesteenten. Kalksteen en doloststeen zijn belangrijke sedimentaire koolstofbronnen, terwijl marmer een gereactiveerd metamorf product is.

Eigenschappen waarmee carbonate mineralen herkenbaar zijn, zijn onder andere de oplosbaarheid in zuren en de neiging tot gasvorming bij contact met verdunde zure oplossingen (CO2-vorming). Ze spelen een prominente rol in de koolstofcyclus en in karstverschijnselen zoals grotten en ondergrondse stroming. Economisch leveren koolstofmineralen bouwmaterialen zoals kalk en cement, en sommige carbonaten dienen als minerale bronnen voor metalen.

Kernpunten: koolstofgroep CO3 2-, variërende kationen, diverse kristalstructuren, geologische en economische betekenis.