bodemvervuiling

Bodemvervuiling is de aanwezigheid van schadelijke stoffen in de bodem in concentraties die de bodemkwaliteit en de gezondheid van mens en milieu kunnen bedreigen. Het ontstaat door menselijke activiteiten zoals industrie, landbouw en afvalbeheer, maar ook door historische werkzaamheden en onbedoelde lekkages. De bodem fungeert als opslag- en filtermedium en vervuiling kan de bodemfuncties en ecosysteemdiensten verstoren.

Veel voorkomende verontreinigingen zijn zware metalen (lood, cadmium, kwik, arsenicum), organische stoffen zoals aardolieproducten, PAH’s en PCBs, pesticiden en oplosmiddelen, nitraten en ammonium uit meststoffen, en soms radionucliden. Ook microplastics en farmaceutische resten worden steeds vaker aangetroffen.

Routes van blootstelling omvatten contact met besmette grond, inname van gewassen die verontreinigd zijn, stofinhalatie en besmetting van grondwater. De effecten variëren van acute gezondheidsproblemen tot langetermijnrisico’s zoals kanker, neurologische schade en verminderde biodiversiteit in bodem-ecosystemen.

Beoordeling gebeurt via onderzoek en kaartlegging, bodemonstername en risicobeoordelingen die rekening houden met blootstelling, toxiciteit en biobeschikbaarheid. Doel is prioriteiten te stellen voor sanering, landgebruikplanning en preventie.

Remediatieopties omvatten sanering door verwijderen en afvoeren van vervuilde grond, in-situ stabilisatie, bodemwassen, bioremediatie en phytoremediatie, en thermische behandelmethoden zoals verbranding of vitrificatie. De keuze hangt af van het type verontreiniging, diepte, toekomstig landgebruik en kosten. Preventie en beter afvalbeheer voorkomen verdere vervuiling.

Beleid en regelgeving op nationaal en Europees niveau richten zich op preventie, monitoring en sanering, met normen voor bodemkwaliteit en procedures voor herontwikkeling van verontreinigde locaties. Het Nederlandse bodembeleid benadrukt preventie en beheer van verontreiniging op locatie.