bloedstalen

Bloedstalen zijn monsters van bloed die in medische en onderzoeksomgevingen worden verzameld voor analyse. Ze leveren informatie over de gezondheidstoestand, stofwisseling en orgaanfunctie. Bloed kan via venapunctie (venous bloed) of capillair bloed (bijv. vingerprik) worden afgenomen. Afhankelijk van het doel kan het bloed worden verwerkt tot heel bloed, plasma of serum, elk geschikt voor verschillende testen.

Tijdens de afname worden vaak gespecialiseerde buisjes gebruikt met anticoagulantia of met een clotting-promoter. Voor hematologie is EDTA veelgebruikt; voor biochemie en sommige immunologische assays kan heparine of citraat worden toegepast; serummonsters ontstaan wanneer bloed de kans krijgt te klonteren. Na afname worden stalen gecentrifugeerd om plasma of serum te scheiden; heel bloed kan direct worden onderzocht. Verantwoord labelen en tracking van monsters is essentieel.

Voor opslag en transport gelden strikte regels. Veel stalen moeten kort na afname worden geanalyseerd of gekoeld bewaard (bij 2-8°C); sommige stalen worden opgeslagen door te bevriezen (-20°C of -80°C) voor langere termijn. Hemolyse, luchtcontact en verlengde transport kunnen testresultaten verstoren. Zekerheid over identiteit en volgorde (chain of custody) is belangrijk in klinische en onderzoeksomgevingen.

Toepassingen omvatten hematologie, klinische biochemie, serologie, immunologie en moleculaire diagnostiek, evenals donorselectie en transfusiecontrole. Voor pret-analytische variabelen zoals nuchter gedrag, tijdstip van afname, tourniquetduur, stasis en tijd tussen afname en analyse kunnen resultaten beïnvloeden. Verwerking van bloedstalen valt onder privacywetgeving en veiligheidsvoorschriften; onbevoegde toegang en fouten bij labeling moeten worden voorkomen.