bijvoeglijkwoordelijke

Bijvoeglijkwoordelijke is een term uit de Nederlandse taalkunde die verwijst naar adjectivale eigenschappen of zinsdelen die functioneren als bijvoeglijkwoord in een zelfstandig naamwoordelijke frase. In het Nederlands onderscheiden taalkundigen vaak twee hoofdfuncties van adjectieven: attributief (bijvoeglijk) gebruik direct voor een zelfstandig naamwoord, en predicatief gebruik na een koppelwerkwoord. Bijvoeglijkwoordelijke verwijst specifiek naar de adjectivale functie binnen de woordgroep die een eigenschap toekent aan het zelfstandig naamwoord.

De vorm is afgeleid van bijvoeglijkwoordelijk (een samenstelling van bijvoeglijk woord en -elijk). Het woord wordt als bijvoeglijkwoordelijk gebruikt en sluit in bepaalde syntactische constructies grammaticale overeenstemming (vervoeging) met het hoofdwoord in grootte en definitheid. In hedendaags gebruik treft men de -e-uitvoering aan in bepaalde gevallen, bijvoorbeeld als het zinsdeel definite is (de …) of in meervoud (de …). Het kan voorkomen in zinsdelen als de bijvoeglijkwoordelijke bepaling of de bijvoeglijkwoordelijke zinsnede.

Voorbeelden:

- de bijvoeglijkwoordelijke bepaling in deze zin wijst op een adjectivale constructie die een eigenschap toevoegt aan het noun phrase.

- grote honden bevatten bijvoeglijkwoordelijke adjectieven die een eigenschap aan het hoofdwoord geven.

- de bijvoeglijkwoordelijke zinsdelen spelen een rol bij de descriptieve modificatie van het hoofdzinsdeel.

Het begrip onderscheidt zich van predicatieve adjectieven (die na een koppelwerkwoord voorkomen, zoals “de hond is groot”) en van overige niet-attributieve functies. In grammaticale beschrijvingen helpt bijvoeglijkwoordelijke om adjectivale modificeerders binnen een nominale groep te benoemen en te onderscheiden van andere zinsdelen. See also: bijvoeglijk naamwoord, predikaat, attributief gebruik, zinsdeel.