bewegingssensatie

Bewegingssensatie, ook wel kinesthesie genoemd, is het vermogen om bewegingen en de positie van het eigen lichaam waar te nemen. Het is een onderdeel van proprioceptie, die informatie levert over ledematen en romp in rust en tijdens beweging, en zo bijdraagt aan hoe we ons lichaam efficiënt kunnen bewegen.

De sensatie ontstaat door een combinatie van receptoren in spieren, pezen en gewrichten, en input uit het vestibulairsysteem. Spierspoeltjes en Golgi-pezenorganen zenden informatie over rek en kracht, terwijl receptoren in gewrichten en de huid aanvullende signalen leveren. Deze signalen worden via het ruggenmerg en hersenstam naar de somatosensorische cortex en parietale cortex gestuurd, waar beweging en positie geïntegreerd worden.

Functie en klinisch belang: bewegingssensatie is cruciaal voor motorische planning, coördinatie en evenwicht. Het stelt ons in staat bewegingen uit te voeren zonder voortdurend visuele begeleiding. In de kliniek wordt kinesthesie vaak onderzocht door een ledemaat met gesloten ogen te verplaatsen en te vragen of de patiënt de beweging of de positie kan voelen; dit kan onderdeel zijn van testen voor proprioceptie en ataxie.

Pathologie en oorzaken: verminderde bewegingssensatie kan voorkomen bij perifere neuropathieën, ruggenmerg-laesies, diabetes, spier- of neurodegeneratieve aandoeningen, beroerte of MS. Proprioceptieve stoornissen leiden vaak tot onhandigheid, dwalende gangen en gebrek aan coördinatie.

Diagnose en behandeling: diagnostiek omvat neurologisch onderzoek, tests voor beweging- en positiegevoel en imaging waar nodig. Behandeling richt zich op revalidatie met proprioceptie- en balanstraining, fysieke therapie en het gebruik van visuele of auditieve cues ter compensatie.