betekenisversies

Betekenisversies is een concept in de semantiek en lexicografie dat verwijst naar de verschillende betekenissen die een woord, uitdrukking of zinsnede kan hebben, afhankelijk van context, regio, tijd of communicatiedoel. Vaak ontstaat er bij een woord meer dan één betekenis doordat taal voortdurend verandert en mensen woorden in verschillende situaties anders gebruiken.

De belangrijkste oorzaken zijn polysemie (verwante betekenissen die via historische of conceptuele verwantschap samenhangen) en homonymie (verschillende betekenissen zonder verwantschap die dezelfde vorm delen). Daarnaast dragen metaforische overdracht, uitbreiding of verkleining van betekenissen, jargon en regionale variatie bij aan betekenisversies. Betekenisversies kunnen naast elkaar bestaan of elkaar opvolgen in de tijd.

Een gangbaar voorbeeld is het woord bank, dat kan verwijzen naar een financiële instelling of een meubelstuk, afhankelijk van de context. Een ander voorbeeld is licht, dat kan betekenen: weinig gewicht of helderheid. In vertaling ontstaan vaak verschillende betekenisversies die per doeltaal verschillende vertaalkeuzes vereisen.

In lexicografie worden betekenissen vaak als aparte senses in woordenboeken opgenomen, met definities en voorbeeldzinnen. In taaltechnologie is het herkennen en kiezen van de juiste betekenisvariant een kernprobleem van semantische analyse, wat onder andere wordt gebruikt in automatische vertaling, informatie-extractie en semantische zoektoepassingen.

Betekenisversies dragen bij aan begrip en misverstanden; ze laten zien hoe taal flexibel en contextafhankelijk is, en hoe onderzoekers en verschillende disciplines betekenis proberen te modelleren.