besluitvermogen

Besluitvermogen is het vermogen van een persoon om een besluit te nemen op basis van voldoende begrip, waardering van de gevolgen en een duidelijke communicatie van die keuze. In de medische, juridische en ethische context verwijst het naar de mate waarin iemand zelfstandig kan beslissen over zaken zoals behandelingen, zorg, financiën of dagelijkse aangelegenheden.

De belangrijkste kenmerken van besluitvermogen zijn onder meer begrip van relevante informatie, het kunnen vasthouden en verwerken van deze informatie, het kunnen afwegen van opties en het op een consistente manier kunnen uiten van een keuze. Besluitvermogen is vaak taak- en tijdsafhankelijk: iemand kan op het ene gebied wel besluitvaardig zijn en op een ander gebied niet, en het kan fluctueren door aandoeningen zoals delirium, dementie, medicatie of acute stress.

In de praktijk wordt besluitvermogen vooral besproken in relatie tot geïnformeerde toestemming voor medische behandelingen. Een beslissing is rechtsgeldig als iemand over voldoende besluitvermogen beschikt. Is dit niet het geval, dan kan een wettelijke vertegenwoordiger toestemming nemen of zorg dragen voor de beslissing, bijvoorbeeld via een curator, bewindvoerder of mentorschap. Daarnaast kunnen sommige mensen van tevoren hun wensen vastleggen in wilsverklaringen of volmachten om toekomstige beslissingen te regelen als zij zelf niet meer kunnen beslissen.

Besluitvermogen is een continue, afhankelijk van context en tijd: het wordt beoordeeld per situatie en kan, met ondersteuning of tijd en informatie, verbeteren. De houding ten opzichte van autonomie, bescherming van kwetsbare personen en respect voor zelfbeschikking staan centraal in elk beleid rondom besluitvermogen.