bacteriën

Bacteriën zijn eencellige organismen zonder celkern (prokaryoten). Ze vormen een van de meest wijdverspreide vormen van leven en komen voor in vrijwel elke omgeving: bodem, water, en in en op organismen. De meeste bacteriën meten ongeveer 0,2 tot 2 micron in doorsnee.

Fysieke kenmerken–vormen variëren van bolvormig (kokken) tot staafvormig (bacilli) en spiraalvormig (spirillen). Ze hebben een cytoplasmamembraan, vaak een peptidoglycan-celwand en soms een extra buitenmembraan bij Gram-negatieve soorten. Veel bacteriën bezitten flagellen voor beweging en bevatten een circulair chromosoom; plasmiden kunnen aanvullende genen dragen.

Metabolisme: bacteriën tonen een grote diversiteit. Sommige zijn autotrofen die energie halen uit licht (fotosynthese) of uit chemische reacties (chemoautotrofie); anderen zijn heterotroof en breken organische stof af. Ze kunnen aerobe of anaerobe ademhaling gebruiken en kunnen in uiteenlopende omgevingen overleven.

Levenscyclus en rol: de meeste delen zich door deling (binary fission). Sommige produceren endosporen als overlevingsvorm bij stress. In ecosystemen spelen bacteriën een cruciale rol in koolstof-, stikstof- en zwavelcycli en in de afbraak van organisch materiaal.

Relatie met de mens: vele bacteriën zijn nuttig, bijvoorbeeld in de voedselproductie, biotechnologie en fermentatie, of als onderdeel van het menselijke darmmicrobioom. Andere kunnen ziekten veroorzaken. Antibiotica en de opkomst van resistente stammen vormen een voortdurende uitdaging.

Onderzoek en toepassingen: bacteriën dienen als modelorganismen in moleculaire biologie en genetica. Ze worden gebruikt voor productie van eiwitten, bioremediatie en onderzoek naar basisprocessen zoals genexpressie en regulatie.