atoomaantallen

Atoomnummer, in het Nederlands ook wel atoomnummer genoemd, is het aantal protonen in de kern van een atoom. Het bepaalt de identiteit van het element en is vast voor elk specifiek element. Voor een neutraal atoom komt ook het aantal elektronen overeen met het atoomnummer, waardoor de netto lading nul is. Het atoomnummer wordt aangeduid met de letter Z.

De waarde Z bepaalt de elektronische structuur en daarmee de chemische eigenschappen van het atoom, omdat het aantal elektronen en hun verdeling in elektronenconfiguraties grotendeels afhankelijk is van Z. Elementen worden in de periodieke tabel gerangschikt volgens hun toenemende Z, wat de periodes en groepen en de periodieke trends mogelijk maakt. Het massagetal A, gelijk aan het totaal aantal protonen en neutronen, kan variëren tussen isotopen van hetzelfde element, maar verandert het atoomnummer niet.

Historisch gezien werd het bestaan van het atoomnummer bevestigd door Henry Moseley in 1913, die aantoonde dat de verschijningsgroepen van elementen samenhangen met hun protonentelling via röntgenstraling (Moseley's law). In moderne wetenschappen is Z een fundamentele parameter bij het beschrijven van atoomgedrag, naast A en de neutronentelling.

Toepassingen: het atoomnummer bepaalt de elektronenconfiguratie en daarmee de bindingsmogelijkheden in moleculen, de ionisatie-energieën en de spectroscopische kenmerken. Het is essentieel bij het classificeren van elementen en het voorspellen van chemische en kernfysische eigenschappen.