ankerproteïnen

Ankerproteïnen zijn eiwitten die andere eiwitten, membraanelementen of celorganellen verankeren aan structuren zoals het cytoskelet of de extracellulaire matrix. Door deze koppelingen fungeren ze als stabilisatiepunten en organiseren ze netwerk van eiwitten die nodig zijn voor signaaltransductie, celvorming en polarisatie.

Ze kunnen fungeren als koppelaars tussen de plasmamembraan en het cytoskelet, waardoor membraanreceptoren, ionkanalen en adhesiemoleculen op hun plaats blijven. Daarnaast dienen ze als scaffolds die signaalcomplexen ordenen en de toevoer van cytosolische signalen richting specifieke delen van de cel sturen. Ankerproteïnen kunnen perifere membraaneiwitten zijn of integraal gebonden aan membranen, en ze bevatten vaak domeinen zoals PDZ, SH3 of ankyrine-repeats die interacties met andere eiwitten mogelijk maken.

Voorbeelden van belangrijke ankerproteïnen omvatten ankyrine- en spectrin-systemen die transmembraaneiwitten koppelen aan het spectrine-actine-cytoskelet; dystrofine verbindt het cytoskelet met het dystroglycanense complex in spiercellen. In zenuwcellen functioneren ankerproteïnen zoals gephyrine, PSD-95 en andere MAGUK-eiwitten als postsynaptische ankers voor receptoren en signaalmoleculen, waardoor synaptische organisatie en plasticiteit worden ondersteund.

Ziekten en onderzoek: defecten in ankerproteïnen kunnen leiden tot mislokalisatie van receptoren en verstoorde signaalroutes, zoals erfelijke sferocytose door afwijkingen in ankyrine/spectrin of Duchenne- en Becker-spierdystrofie door verlies van dystrofine. Ze worden bestudeerd met technieken als co-immunoprecipitatie, immunofluorescentie en genetische modellen om hun rol in celordening en gezondheid te verduidelijken.