ambachten

Ambachten is een verzamelnaam voor beroepen waarin producten uitsluitend door vakbekwame handarbeid tot stand komen. De term wordt gebruikt voor zowel de praktische vakken als de gemeenschappen van ambachtslieden die zich traditioneel organiseerden in gilden en korpsen. Typische ambachten zijn houtbewerking, metaalbewerking, steenbewerking, keramiek, glasbewerking, textiel, leerbewerking en smeedwerk. Kenmerkend is de combinatie van vakbekwame technieken met vernieuwing, en het feit dat vaardigheden van generatie op generatie worden doorgegeven.

Historisch gezien vormen ambachten in middeleeuwse en vroegmoderne steden van de Nederlanden en Vlaanderen een kern van economische en bestuurlijke organisatie. Gilden keurden wie het beroep mocht uitoefenen, bepaalden de opleiding en de meesterproef, en bewaakten prijzen en kwaliteitsnormen. De gilden boden sociale ondersteuning en zorg aan hun leden en hun gezinnen, en fungeerden ook als netwerken die arbeidsplaatsen en markten organiseerden.

Moderne tijd hebben ambachten de rol van gilden in veel gevallen zien afnemen door industrialisatie en liberalisering. De ambachten veranderden van gereguleerde beroepen naar kleinschalige, vaak familiebedrijven. Vandaag bestaan ambachten als economische activiteit en als cultureel erfgoed. Er is een hernieuwde belangstelling voor vakmanschap, duurzaamheid en lokale identiteit. Overheden, onderwijsinstellingen en musea stimuleren ambachtelijke opleidingen, ateliers en tentoonstellingen zodat technieken worden doorgegeven en ambachten aantrekkelijk blijven voor toekomstige generaties.

Het begrip ambacht blijft relevant als aanduiding voor vakmanschap en continuïteit in zowel traditionele als hedendaagse productie.