afluisteren

Afluisteren is het luisteren naar en/of opnemen van communicatie tussen personen, vaak in privé-context of via elektronische netwerken, met als doel informatie te verkrijgen. Het kan betrekking hebben op mondelinge gesprekken, telefoongesprekken of digitale communicatie zoals e-mails en berichten. Afluisteren kan plaatsvinden door het plaatsen van luister- of afluisterapparatuur in een ruimte, maar ook op afstand door het onderscheppen van communicatie via telefoonlijnen, internet of mobiele netwerken. Met de digitalisering zijn ook vormen van afluisteren op basis van netwerkverkeer en metadata toegenomen; inhoud en context kunnen zo worden achterhaald.

In veel rechtsstelsels is afluisteren streng gereguleerd en vereist doorgaans een wettelijke basis, meestal in de vorm van een gerechtelijk bevel of een expliciete bevoegdheid voor politie of inlichtendiensten. Toezicht en criteria voor proportionaliteit en noodzakelijkheid gelden, en in veel gevallen geldt minimalisatie om onnodige gegevens te beperken. In sommige landen kunnen nationale veiligheids- of intelligence-bevoegdheden uitzonderingen vormen, onder strikte waarborgen en toezicht.

Afluisteren wordt gebruikt in opsporings- en veiligheidscontexten, zoals bij criminaliteitsonderzoek, terrorismebestrijding of grenscontrole. Het brengt complexe afwegingen ter sprake tussen publiek belang en privacyrechten. Historisch gezien begon afluisteren met telefoonafluisterpraktijken en vergroting van toezicht, en evolueert mee met technologische ontwikkelingen, waaronder digitale communicatie, versleuteling en geavanceerde surveillance-technieken.