Wapenverdrag

Wapenverdrag, officieel het Arms Trade Treaty (ATT), is een internationaal verdrag onder de Verenigde Naties dat de internationale handel in conventionele wapens reguleert met het doel misbruik en illegale wapenhandel tegen te gaan en mensenrechten en internationaal humanitair recht te beschermen.

Het verdrag regelt de overdracht van conventionele wapens, waaronder gevechtstanks, pantserwagens, grote kaliber artillerie, oorlogsschepen, gevechtsvliegtuigen, raketten en raketinstallaties, evenals kleine wapens en lichtgewapende wapens, plus onderdelen en munitie. Het stelt normen voor de beoordeling van exportbesluiten en vereist dat statenpartijen een nationaal controlesysteem opzetten en exportvergunningen toekennen op basis van criteria zoals mensenrechten- en humanitairrechtelijke risico’s en het risico op staats- of regionale destabilisatie. Naast due diligence moeten statenpartijen ook eindgebruik- en eindgebruikercontroles toepassen en transfers voorkomen die waarschijnlijk ernstige mensenrechtenschendingen of schendingen van het internationaal humanitair recht zouden faciliteren of tot illegale wapenhandel zouden leiden.

Transparantie en samenwerking staan centraal: het verdrag bevat mechanismen voor informatie-uitwisseling over nationale controles en overdrachten en vereist coördinatie met multilaterale kaderen en VN-ondersteuning. Het verdrag trad in werking na voldoende ratificaties; inmiddels zijn er tientallen statenpartijen, maar belangrijke wapensproducenten en -gebruikers zoals de Verenigde Staten, Rusland en China hebben zich niet bij het verdrag aangesloten.

Het ATT beoogt geen total ban, maar een normatief raamwerk dat nationale controles versterkt en illegale handel ontmoedigt, terwijl legitieme openbare veiligheid en defensieve behoeften wordt erkend.