wapenhandel

Wapenhandel verwijst naar de internationale handel in conventionele wapens en aanverwante materialen, zoals vuurwapens, ordnance, gevechtsvliegtuigen en maritieme wapens, plus dual-use goederen die ook voor civiele en militaire doeleinden geschikt zijn. De handel omvat legale transacties onder exportcontroles, maar ook illegale handel, smokkel en doorverkoop. Producenten, exporteurs, tussenhandelaren, transporteurs en importeurs spelen een rol, en eindgebruikers kunnen overheden, legers, particuliere beveiligingsdiensten of niet-statelijke actoren zijn. De dynamiek wordt beïnvloed door geopolitieke ontwikkelingen, conflicten, sancties en economische factoren.

Historisch gezien is de wapenhandel geëvolueerd met technologische vooruitgang en geopolitieke spanningen. De sector draagt bij aan nationale defensie en industriële handel, maar gaat gepaard met risico’s zoals mensenrechtenschendingen, destabilisatie van regio’s en misbruik door eindgebruikers. Illegale handel vormt een aanzienlijk deel van de wereldwijde circulatie en ondermijnt legale controles.

Regelgeving en toezicht spelen een centrale rol in de wapenhandel. Het VN-Arts Trade Treaty (ATT), aangenomen in 2013 en van kracht in 2014, beoogt de internationale handel in conventionele wapens te reguleren en mensenrechten te beschermen, zonder een mondiaal verbod te introduceren. De Wassenaar Arrangement regelt exportcontroles voor conventionele wapens en dual-use goederen. Regionale en nationale systemen bevatten aanvullende regels en licentieprocedures, gericht op criteria zoals mensenrechtenrisico, internationaal recht en risico van omleiding.

Voor transparantie en analyse leveren organisaties als SIPRI data over internationale wapentransfers. Grote debatten in de wapenhandel draaien om ethiek, toezicht, end-use verificatie en maatregelen tegen illegale handel en conflicten.