Vertekening

Vertekening is een begrip dat in het Nederlands wordt gebruikt voor afwijkingen van de feitelijke toestand, hetzij in beelden, informatie of gegevens. Het verwijst naar een vervorming of misrepresentatie die leidt tot een beeld dat niet overeenkomt met de oorspronkelijke realiteit of met de beoogde interpretatie.

In beeldvorming en beeldverwerking duidt vertekening vaak op distortie van een beeld of scène. Bij optische systemen kan dit ontstaan door lens- of sensorgebonden fouten, zoals barrel- of pincushionvervorming en perspectiefvervorming. Vertekende beelden kunnen de waarneming en analyse beïnvloeden, bijvoorbeeld bij metingen of interpretaties in fotografie, cinema en microscopie.

In media en communicatie kan vertekening ontstaan door (onbewuste) bias, selectieve verslaggeving of misleidende framing. Zogenoemde vertekeningen in berichtgeving of publiekelijke communicatie kunnen leiden tot een verkeerd begrip van feiten, oorzaken of relaties. Het begrip wordt ook gebruikt bij interpretaties van citaten, opdrachten of interviews waar context ontbreekt of verdraaid wordt.

In datawetenschap en statistiek verwijst vertekening naar systematische afwijkingen in gegevens of analyses. Voorbeelden zijn steekproefbias, meetfouten, missing data of modelafwijkingen die ervoor zorgen dat conclusies afwijken van de werkelijkheid. Het herkennen en corrigeren van vertekening is een belangrijk onderdeel van datavalidatie en transparante rapportage.

Mitigatie van vertekening vereist calibratie, nauwkeurige documentatie, en het gebruik van methoden zoals validatie, peer review, en bias-correctie in zowel beeld- als data-gerelateerde toepassingen. See also: bias, distortie, misrepresentatie.