Verenigingsrecht

Verenigingsrecht is de Nederlandse private wetgeving die het bestaan, de werking en de governance van verenigingen regelt, met name niet-winstgevende verenigingen. Het omvat de opzet en rechtspositie van een vereniging, de wijze van bestuur en vertegenwoordiging, financiën en aansprakelijkheid, en de ontbinding en vereffening van de vereniging.

Een vereniging ontstaat uit een groep personen die een gemeenschappelijk doel nastreven zonder winstoogmerk. De statuten (statuten) vormen de kern van de oprichting en bepalen onder meer naam, zetel, doel, duur, lidmaatschap, contributies, governance en vertegenwoordiging. In de meeste gevallen krijgt een vereniging juridische persoonlijkheid door registratie in het handelsregister van de Kamer van Koophandel; zonder juiste formalisering kunnen de leden of het bestuur aansprakelijk zijn voor verplichtingen van de vereniging.

Besturing en besluitvorming verlopen doorgaans via een bestuur (bestuur) en een Algemene Ledenvergadering (ALV). Het bestuur beheert de dagelijkse zaken en vertegenwoordigt de vereniging, terwijl de ALV belangrijke besluiten neemt zoals statutenwijzigingen, benoeming/ontbinding van het bestuur en vaststelling van de financiële jaarrekening. Grotere verenigingen kunnen een toezichthoudende raad (raad van toezicht) hebben.

Financiën komen voort uit ledencontributies,Donaties, subsidies en activiteiten; verantwoording geschiedt via boekhouding en jaarlijkse rekening en verantwoording. Afhankelijk van de activiteiten en fiscale status kunnen verenigingen aangemeld zijn voor fiscale faciliteiten zoals de ANBI-status (algemeen nut beogende instelling), met bijbehorende verplichtingen.

Ontbinding vindt plaats via besluit van de ALV, gevolgd door vereffening. De resterende activa worden doorgaans toegewezen aan een vergelijkbare non-profitorganisatie. Verenigingsrecht staat los van stichtingsrecht en biedt flexibele opties voor uiteenlopende maatschappelijke doelen, van sport- en hobbyverenigingen tot liefdadigheidsorganisaties.