Urinezuur

Urinezuur is een zwakke organische zuur en het belangrijkste eindproduct van de afbraak van purines bij mensen. De molecuulformule is C5H4N4O3. Bij fysiologische pH bestaat het grotendeels als uraat en is het in water beperkt oplosbaar; bij hogere concentraties kan het kristalliseren.

Productie en uitscheiding: Purines uit DNA, RNA en voeding worden afgebroken tot urinezuur, voornamelijk in de lever via het enzym xanthine oxidase. De nieren verwijderen het grootste deel via urine; ongeveer 60-70% van de dagelijkse productie wordt zo uitgescheiden; de rest wordt via de darmen uitgescheiden.

Regulatie en aandoeningen: Hyperuricemie ontstaat wanneer productie en uitscheiding uit balans zijn. Een hoog serumurinezuurniveau kan leiden tot jicht door kristallen van monosodium uraat in gewrichten, en tot uraatstenen in de urine. Nierfunctieverlies kan dit risico verhogen.

Diagnose en behandeling: Serum-uric-acide niveaus worden standaard gemeten; soms wordt ook een 24-uurs urineanalyse gedaan om de uitscheiding te beoordelen. Behandeling richt zich op verlaging van het serumniveau en preventie van aanvallen, met medicijnen zoals allopurinol of febuxostat (xanthine-oxidase-remmers) en, bij bepaalde gevallen, uricosurica. Leefstijlaanpassingen spelen eveneens een rol.

Leefstijl en voeding: purinerijke voedingsmiddelen zoals orgaanvlees en sommige vissoorten, alcohol (vooral bier) en suikerhoudende dranken verhogen het uraatniveau. Voldoende hydratatie, gewichtsbeheersing en matiging van alcohol dragen bij aan preventie.