Szerotonin

Szerotonin, znany także jako 5-hydroksytryptamina (5-HT), jest neuroprzekaźnikiem i regulatorem funkcji organizmu. W człowieku około 90 procent całkowitej serotoniny występuje w przewodzie pokarmowym (głównie w komórkach enterochromafinowych) oraz w płytkach krwi; mniejsza część znajduje się w mózgu. Serotonina nie przenika łatwo przez barierę krew-mózg, dlatego centralne działanie wynika z produkcji w mózgu neuronów wyrażających enzym TPH2, podczas gdy obwodowy układ nerwowy dominuje TPH1.

Synteza zaczyna się od tryptofanu, który dostarczany jest w diecie. Tryptofan utlenia się do 5-hydroksytryptOFan, a następnie do serotoniny za pomocą dekarboksylazy aromatyczno-aminokwasowej. Po uwolnieniu serotoninina jest ponownie transportowana do wnętrza komórek lub rozkładana przez MAO-A do 5-HIAA, który wydalany jest z moczem. Recykling serotoniny odbywa się także poprzez transporter SERT.

Funkcje szerotoniny obejmują regulację nastroju, snu, apetytu i procesów poznawczych. W jelitach wpływa na motorykę i wydzielanie, a w krążeniu uczestniczy w hemostazie przez agregację płytek krwi i zwężanie naczyń. Serotonina jest także prekursorem melatoniny w szyszynce, co łączy ją z regulacją rytmów dobowych.

Receptory serotoninowe obejmują wiele podrodzajów (5-HT1–5-HT7). Każdy z nich ma specyficzne funkcje; 5-HT3 jest ligandowo-kanalowy i odgrywa rolę w nudnościach, 5-HT1A, 5-HT2A/2C uczestniczą w regulacji nastroju i percepcji.

Znaczenie kliniczne obejmuje zaburzenia związane z niskim lub nadmiernym działaniem serotoniny. Leki wpływające na układ serotoninowy, takie jak SSRI (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), są stosowane w depresji i zaburzeniach lękowych; tripany są używane w migrenie; MDMA wywołuje masową uwalnianie serotoniny. Pomiar 5-HIAA w moczu bywa używany w diagnostyce niektórych schorzeń metabolicznych.