neuronów

Neurony to podstawowe komórki układu nerwowego odpowiedzialne za odbiór, przetwarzanie i przekazywanie informacji wytwarzanych przez inne komórki. Dzięki generowaniu potencjałów czynnościowych i chemicznemu przekazywaniu sygnałów w synapsach umożliwiają one szybkie i precyzyjne komunikowanie się części ciała oraz procesów poznawczych, ruchowych i autonomicznych. Ich aktywność stanowi fundament funkcjonowania mózgu i układu nerwowego.

Budowa neuronu obejmuje ciało komórkowe (soma), liczne dendryty odbierające sygnały oraz pojedynczy akson przewodzący impuls elektrochemiczny do innych komórek. Akson może mieć różną długość i być otoczony osłonką mielinową, która przyspiesza przewodzenie impulsów. Zakończenia aksonalne tworzą synapsy, miejsca przekazu sygnału do komórek docelowych.

Komunikacja między neuronami odbywa się głównie za pośrednictwem synaps chemicznych. Impuls nerwowy prowadzi do uwolnienia neuroprzekaźników z zakończeń presynaptycznych, które wiążą się z receptorami na błonie komórkowej komórki postsynaptycznej, modulując jej aktywność. Dzięki temu cząsteczki takie jak glutaminian, GABA, dopamina czy serotonina mogą wpływać na pobudzenie lub hamowanie przekazu.

Neurony klasyfikuje się według funkcji na sensoryczne (dośrodkowe), ruchowe (eferentne) i interneurony, które łączą inne neurony. Pod względem morfologicznym dominują neurony multipolarne; w układzie wzrokowym i słuchowym znajdują się neurony bipolarne, a niektóre czuciowe — pseudounipolarne. Różne typy neuronu są rozmieszczone w różnych regionach układu nerwowego i pełnią odrębne role.

Plastyczność neuronu obejmuje zmiany połączeń synaptycznych, które umożliwiają uczenie się i adaptację do zmian środowiskowych. W mózgu zachodzą także procesy generowania nowych neuronów, ograniczone do niektórych obszarów dorosłego mózgu (np. hipokamp). Zaburzenia tych procesów mogą wpływać na pamięć i funkcje poznawcze.