Systeemprogrammatuur

Systeemprogrammatuur is software die de hardware en het besturingssysteem van een computer beheert en een platform biedt waarop toepassingen kunnen draaien. Ze levert de basisdiensten en een abstractielaag die gevraagde functionaliteit toegankelijk maakt voor toepassingssoftware, zoals geheugenbeheer, procesplanning en invoer/uitvoer.

Belangrijke componenten zijn besturingssystemen, stuurprogramma's, firmware en hulpprogramma's. Het besturingssysteem regelt processen, geheugen, bestanden en communicatie met apparaten. Stuurprogramma's vertalen hardwarecommando's naar opdrachten die het OS of toepassingen kunnen uitvoeren, waardoor randapparatuur werkt. Firmware bevindt zich in de hardware en verzorgt laagniveau-functies zoals systeemstart.

Functionaliteiten omvatten resourcebeheer zoals CPU-tijd en geheugen, multitasking, I/O-afhandeling en bestandssystemen; beveiliging en isolatie tussen processen; foutafhandeling en herstel bij storingen; en ondersteuning voor virtualisatie en apparaatinterfaces. Systeemprogrammatuur biedt ook een abstractielaag zodat toepassingen hardware-onafhankelijk kunnen draaien.

Ontwikkeling en varianten: kernels kunnen monolithisch zijn of microkernelgebaseerd; ontwerpen en implementaties variëren per platform. Taalkeuzes zijn vaak C of C++, met Rust als opkomende optie; assembler blijft relevant voor kritieke delen. Firmware, bootloaders en BIOS/UEFI vormen de startlaag. Virtualisatie en containerisatie zijn belangrijke hedendaagse toepassingen van systeemprogrammatuur.

Toepassingsgebied: voorbeelden van systeemsoftware zijn Windows, macOS en Linux als algemene besturingssystemen, en Android als mobiel OS; embedded systemen gebruiken real-time besturingssystemen (RTOS). Systeemprogrammatuur levert stabiliteit, veiligheid en efficiëntie die toepassingen en eindgebruikerservaring mogelijk maken.