Stressfactoren

Stressfactoren zijn omstandigheden, gebeurtenissen of eigenschappen die de kans op ervaren stress vergroten. Ze kunnen extern zijn, zoals werkomstandigheden, sociale relaties en financiële zorgen, of intern, zoals persoonlijkheidskenmerken en copingvaardigheden. Stressfactoren kunnen tijdelijk zijn (acute gebeurtenissen) of langdurig (chronische belasting). Vaak treden factoren in combinatie op en krijgen ze een sterker effect door interactie en cumulatie.

Veelvoorkomende categorieën zijn: psychosociale factoren op werk en privéleven, zoals hoge werkdruk, tijdsdruk, beperkte autonomie, rolonduidelijkheid, conflicten en weinig sociale steun; fysieke omgevingsfactoren zoals lawaai, oncomfortabele temperatuur, onvoldoende belichting en slechte ergonomie; en levensomstandigheden zoals ziekte van een dierbare, scheiding, financiële zorgen of ingrijpende veranderingen. Daarnaast spelen individuele factoren een rol, zoals temperament, neiging tot piekeren, perfectionisme en de manier van omgaan met stress (copingstijlen) en veerkracht.

De werking van stressfactoren hangt samen met waargenomen controle en beschikbare hulpbronnen. Wanneer blootstelling aan factoren hoog is en copingvaardigheden beperkt zijn, neemt de kans op een sterke stressrespons toe. Dit kan zowel psychische klachten (angst, somberheid) als fysieke klachten (slaapproblemen, hoofdpijn, hoge bloeddruk) veroorzaken. Het risico is groter bij langdurige blootstelling en bij aanwezigheid van meerdere stressoren.

Preventie en aanpak richten zich op verminderen van blootstelling en versterking van coping- en ondersteuningsbronnen. Voor organisaties betekent dit duidelijke communicatie, realistische werkbelastingen, autonomie, sociale steun en gezonde arbeidsomstandigheden. Voor individuen kunnen copingtraining, gezonde slaap, regelmatige beweging en sociale steun helpen om stressfactoren beter te beheren.