Specifiteit

Specifiteit is een eigenschap die aangeeft hoe gericht, nauwkeurig of uniek iets is voor een bepaald onderwerp, stof of proces. In verschillende vakgebieden verwijst het naar de mate waarin een meting, respons of eigenschap specifiek is voor wat wordt bestudeerd en niet verstoord wordt door verwante factoren. In sommige contexten wordt ook de term specificiteit gebruikt, waarmee hetzelfde idee wordt bedoeld.

In de geneeskunde en diagnostiek is specificiteit de verhouding juiste negatieve resultaten ten opzichte van alle personen zonder de aandoening. Met andere woorden, het aandeel van niet-zieken onder de respondenten waarbij de test ook negatief uitvalt. Een test met hoge specificiteit levert weinig valse positieven op, wat helpt bij het uitsluiten van ziekten. Specificiteit staat vaak in contrast met gevoeligheid (snelheid waarmee een test patiënten met de ziekte detecteert).

In de biologie en biochemie verwijst specificiteit naar de mate waarin een molecuul, receptor of enzym specifiek bindt aan één of enkele liganden of substraten. Het begrip verklaart waarom bepaalde enzymen alleen bepaalde substraten verwerken of waarom immuunreceptoren specifieke antigenen herkennen. Ook wordt gesproken van antagonistische of selectieve binding.

Praktische implicaties zijn onder meer dat hoge specificiteit misdiagnoses kan verminderen maar soms ten koste gaat van sensiviteit. In onderzoek, diagnostiek en farmacologie bepaalt men vaak de balans tussen specificiteit en gevoeligheid, afhankelijk van doel en risico’s. Zie ook: gevoeligheid, accuraatheid en selectiviteit.