Slaapwetenschap

Slaapwetenschap is het interdisciplinaire vakgebied dat het functioneren van slaap en waak bestudeert, met aandacht voor de fysiologie, neurowetenschap en psychologie, en de gezondheidsgevolgen van slaap. Het onderzoekt hoe slaap de hersenen en het lichaam reguleert, hoe omgevings- en gedragsfactoren slaap beïnvloeden en hoe slaapstoornissen het dagelijks functioneren en de kwaliteit van leven beïnvloeden.

Belangrijke onderwerpen zijn slaaparchitectuur, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen REM- en non-REM-slaap, circadiane ritmes en de regulatie van slaap door homeostatische en neurologische processen. Slaap beïnvloedt onder meer geheugenconsolidatie, leervermogen, stemming en metabolische functies. Slaapstoornissen zoals insomnia, obstructieve slaapapneu, narcolepsie en rusteloze benen-syndroom worden bestudeerd vanuit neurobiologisch, klinisch en gedragsmatig perspectief, met aandacht voor diagnostiek en behandeling.

Onderzoeksmethoden in de slaapwetenschap omvatten polysomnografie (waarbij EEG, EMG en EOG worden geregistreerd), actigrafie en slaapdagboeken. Klinische diagnostiek vindt vaak plaats in laboratorium- of thuissituaties en kan aanvullende testen omvatten zoals de multiple sleep latency test (MSLT) en andere diagnostische procedures. In de praktijk vertaalt slaaponderzoek zich naar de klinische slaapgeneeskunde, behandeling van slaapstoornissen, advies over licht en slaaptijden, en de aanpak van factoren zoals ploegendiensten en jetlag. De maatschappelijke betekenis van slaapwetenschap ligt in het verbeteren van gezondheid, veiligheid en algeheel welbevinden door een beter begrip van de rol van slaap.

Historisch gezien ontstond slaaponderzoek eind 19e en begin 20e eeuw uit fysiologisch onderzoek, met cruciale mijlpalen zoals de invoering van elektro-encefalografie (EEG) in de jaren 1920 en de ontdekking van REM-slaap door Aserinsky en Kleitman in 1953, waarna methoden en theorieën verder werden ontwikkeld.