Scenariodenken

Scenariodenken, ook wel scenarioplanning genoemd, is een benadering voor strategische besluitvorming waarbij meerdere mogelijke toekomsten worden ontwikkeld en geanalyseerd om onzekerheden te beheersen en robuuste keuzes te ondersteunen. Het doel is niet om een exacte voorspelling te geven, maar om plausibele en relevante toekomsten te verkennen en de implicaties voor beleid en strategie helder te maken.

Historisch is scenariodenken bekend geworden door de praktijk van Shell in de jaren zeventig en tachtig, waarna het wereldwijd aansloeg. Ook auteurs zoals Peter Schwartz hebben met werk als The Art of the Long View bijgedragen aan de brede toepassing van de methode. In de praktijk bestaan de kernfasen uit het vaststellen van doel en scope, het identificeren van drijvers en onzekerheden, het ontwikkelen van meerdere scenario’s (exploratief en/of normatief), het testen van strategische opties en het bepalen van vroege signalen via indicatoren.

Verschillende typen scenario’s zijn mogelijk: exploratieve scenario’s verkennen houdbare toekomstige omstandigheden, terwijl normatieve scenario’s uitgaan van een gewenst toekomstbeeld en terugredeneren naar huidige acties. Toepassingsgebieden zijn onder meer het bedrijfsleven, de overheid, de non-profitsector en sectoren als klimaat, energie en stedelijke planning.

Voordelen van scenariodenken omvatten vergroting van veerkracht, betere signalering van trends, en langere termijn oriëntatie bij besluitvorming. Nadelen betreffen onder meer de invloed van subjectiviteit bij de selectie van drijvers, de benodigde middelen en mogelijke misbruik of overcomplicatie als het proces niet goed wordt beheerd. Desondanks blijft scenariodenken een instrument voor strategische robuustheid en adaptieve planning.