Procesvariabelen

Procesvariabelen zijn kwantitatieve grootheden die de toestand van een productie- of chemisch proces beschrijven op een bepaald moment. Ze worden gemeten met sensoren en vormen de informatiebasis voor procesbewaking, regeling en optimalisatie. In regelingen worden doorgaans drie soorten variabelen onderscheiden: de te controleren variabelen (CV) die op een gewenste waarde moeten blijven, ingrijpingsvariabelen (MV) die de regeling aansturen, en storingen die het proces beïnvloeden.

Voorbeelden van procesvariabelen zijn temperatuur, druk, debiet, niveau, concentratie en pH. In de chemische en procesindustrie komen deze variabelen in verschillende combinaties voor afhankelijk van het proces en het doel van de regeling.

Instrumentatie en meting spelen een centrale rol bij procesvariabelen. Sensoren zoals thermometers, druktransmitters, debietmeters, niveau- en pH-sensoren leveren elektrische signalen die door een controle- of automatiseersysteem worden verwerkt. De data worden doorgaans beheerd in systemen zoals DCS (Distributed Control System), PLC (Programmable Logic Controller) of SCADA ( Supervisory Control and Data Acquisition).

In de regeltechniek vormt een procesmodel de basis voor state estimation en het ontwerpen van regelstrategieën, zoals feedback- en voorspellende regelaars. Het doel is om de CV zo dicht mogelijk bij het gewenste setpoint te houden, ondanks verstoringen en variaties in het proces.

Kwaliteitsbeheer van procesvariabelen omvat kalibratie, drift en ruis, evenals vertragingen en betrouwbaarheid. Redundantie en regelmatig onderhoud bevorderen de beschikbaarheid en nauwkeurigheid van de metingen.

Zie ook: regeltechniek, procesregeling, SCADA, DCS.