Procesregeling

Procesregeling, ook wel regeltechniek genoemd, is het vakgebied binnen de automatisering dat zich bezighoudt met het sturen en beheersen van processen om gewenste procescondities en producteigenschappen te bereiken en te handhaven. Een proces wordt doorgaans bestuurd door het verzamelen van gegevens via sensoren (bijv. temperatuur, druk, debiet, niveaus), het berekenen van een noodzakelijke aanpassing in een regelaar en het laten uitvoeren van die aanpassing door actuatoren (kleppen, pompen, verwarmingssystemen).

In een typische regelkring werken sensoren, een regelaar en actuatoren samen. Bij afwijkingen tussen de gemeten waarde en de gewenste waarde (setpoint) berekent de regelaar een correctie die via de actuator het proces opnieuw in de gewenste toestand probeert te brengen. Relevante begrippen zijn setpoint, meetwaarde, disturbance (stoornis) en feedback. Regelingen kunnen enkelvoudig (SISO) of meervoudig (MIMO) zijn en variëren van eenvoudige on-om-knoop-regelingen tot complexere modellen.

Veelgebruikte regelalgoritmen zijn op basis van feedback, zoals de PID-regelaar, inclusief afstemming (tuning) om stabiliteit en respons te optimaliseren. Geavanceerde controlesystemen omvatten modelgebaseerde technieken zoals model predictive control en adaptieve of robuuste regelingen. Moderne faciliteiten maken gebruik van industriële automatiseringsarchitecturen (DCS, PLC, SCADA) en integreren regelcircuits met instrumentatie en bedrijfsprocessen (ISA-95, IEC 61131-3).

Toepassingsgebieden zijn onder meer chemische en petrochemische producties, voedingsmiddelen en drank, waterzuivering, farmacie en energiecentrales. Belangrijke aandachtspunten zijn betrouwbaarheid, detectie en mitigatie van ruis, veiligheid en onderhoud van instrumentatie en regelingen.