Postinstallatiescripts

Postinstallatiescripts, kortweg post-installation scripts, zijn scripts die door een pakketbeheerder automatisch worden uitgevoerd nadat een softwarepakket is geïnstalleerd of geüpgraded. Ze dienen om configuratie af te ronden, basisgegevens op te zetten, services te starten of migraties uit te voeren, zodat het pakket meteen bruikbaar is.

In verschillende ecosystemen bestaan verschillende implementaties. In Debian- en Ubuntu-systemen hangen postinst-scripts in het .deb-pakket en worden uitgevoerd door dpkg tijdens installatie of upgrade. RPM-gebruikers kennen het %post-scriptlet. Node.js-pakketten via npm kunnen een postinstall-scripts definiëren in package.json, die na install wordt uitgevoerd. Ook in andere ecosystemen bestaan hooks of scripts die soortgelijke taken uitvoeren.

Typische taken omvatten het genereren of kopiëren van configuratiebestanden; veranderen van bestandsrechten of eigenaarschap; migreren van databases of gegevens; controleren op vereisten en instructies geven aan de gebruiker; het starten of herstarten van services; opruimen van tijdelijke bestanden.

Best practices: houd scripts klein en idempotent; voorkom interactie waar mogelijk en gebruik automatische configuratieresultaten; log uitvoer naar een bestand voor diagnose; controleer op ontbrekende dependencies en mislukte stappen; voer bij upgrades alleen die acties uit die nodig zijn voor de nieuwe versie.

Beveiliging en governance: postinstallatiescripts vormen een potentieel beveiligingsrisico omdat ze met hoge privileges kunnen draaien. Gebruik daarom vertrouwde bronnen en digitale handtekening, en minimaliseer de rechten en acties die worden uitgevoerd. Test scripts uitgebreid in een schone omgeving en documenteer hun gedrag.

Beperkingen: ze kunnen installatietijd verlengen en bij fouten het hele update-proces blokkeren. Bij grote systemen is het vaak beter de acties te verplaatsen naar aparte migratie- of beheersprocessen en te zorgen voor rollback-mogelijkheden.