Plasmaconcentratie

Plasmaconcentratie is de hoeveelheid van een stof die in het bloedplasma aanwezig is, meestal uitgedrukt in mg/L of µg/mL. In de klinische praktijk gaat het vaak om medicijnen, maar ook om biomarkers en toxische stoffen.

Bij geneesmiddelen bepaalt plasmaconcentratie mede wat er therapeutisch werkt en wat toxisch kan zijn. De concentratie verandert door absorptie, distributie, metabolisme en eliminatie, en wordt weergegeven in een plasmaconcentratie-tijdcurve.

Cruciale farmacokinetische parameters zijn onder meer Cmax, Tmax, AUC en halfwaardetijd. De steady-state plasmaconcentratie (Cpss) ontstaat bij herhaalde doses en geldt als de gebruikelijke blootstelling bij chronisch gebruik.

Verschillende factoren beïnvloeden plasmaconcentratie, zoals leeftijd, gewicht, lever- en nierfunctie, interacties tussen geneesmiddelen, genetische factoren, en ziekte. Ook toedieningsvorm en doseringsschema spelen een rol.

Plasmaconcentratie is een belangrijk hulpmiddel bij therapeutische drug monitoring (TDM) voor middelen met een 'nauwkeurige therapeutische index', zoals digoxine of geneesmiddelen met smalle therapieruimte. Doel is om te voorkomen onder- of overdosering.

Let wel: de actieve fractie van een stof is vaak de vrije (ongebonden) fractie; totale plasmaconcentratie kan de werking soms niet volledig weergeven. Verhoudingen tussen vrije en gebonden stof en factoren zoals plasmaconcentraties in weefsels kunnen het effect beïnvloeden.

Meetmethoden omvatten immunoassays en chromatografische technieken zoals LC-MS/MS.