Overkoken

Overkoken is een Nederlands kookbegrip voor het bereiden van voedsel op te hoog vuur of gedurende te lange tijd, waardoor de gewenste textuur en smaak verloren gaan. De term geldt zowel voor het algemene proces van oververhitting als voor het verschijnsel dat vloeistof in een pan over de rand spat of kookt.

Vormen van overkoken komen voor bij vaste voedingsmiddelen en bij vloeistoffen. Bij aardappels, groenten, rijst en pasta leidt overkoken vaak tot een droog, taai of papperig eindresultaat; rijst kan klef worden, groenten verliezen bite, saus kan schiften.

Oorzaken zijn onder meer te hoge hitte, te lange kooktijd, een onjuiste hoeveelheid vocht, ongeschikte pannen of het onjuist gebruiken van deksel. Gevolgen omvatten textuur- en smaakverliezen, en soms verlies van vitaminen en mineralen.

Preventie richt zich op matige hitte en tijdscontrole: volg aanbevolen kooktijden, gebruik een timer, proef met een vork en pas de hoeveelheid vocht en temperatuur aan. Bij vloeistoffen die dreigen over te koken, helpt het pan ruim maken, de kookstand verlagen en het schuim af te scheppen. Soms kan een druppel olie of boter helpen om schuimvorming te beperken.

In het Nederlands verschijnt de term als werkwoord; het voltooid deelwoord is vaak overgekookt. De uitdrukking komt veel voor in recepten en keukenpraat om aan te geven dat voedsel of vloeistof niet op de gewenste manier is bereid.