Onzekerheidsbegroting

Onzekerheidsbegroting is een begrotingsbenadering waarbij bedragen niet als vaste getallen worden gepresenteerd, maar als probabilistische uitkomsten die rekening houden met onzekerheden in kosten, vraag, prijsontwikkeling, inflatie en andere variabelen. Het doel is om een realistisch beeld te geven van mogelijke financiële uitkomsten en om risico’s zichtbaar te maken.

Bij onzekerheidsbegroting worden onzekerheidsbronnen geïdentificeerd en vaak gekwantificeerd door kansverdelingen, scenario’s en gevoeligheidsanalyses. Veel gebruikte technieken zijn Monte Carlo-simulatie, waarbij herhaalde steekproeven uit de toegewezen kansverdelingen leiden tot een verdeling van mogelijk uitkomsten, en scenarioanalyse, waarin best-, base- en worst-case scenario’s worden uitgewerkt. Daarnaast kan een expliciete contingentereserve worden opgenomen, afhankelijk van de mate van onzekerheid en het gewenste risicoprofiel.

Het proces omvat doorgaans: identificatie van relevante onzekerheden, toewijzing van kansverdelingen aan variabelen, berekening van probabilistische uitkomsten (bijv. kans op overschrijding, verwachte kosten in percentielen), en presentatie van resultaten als intervals en waarschijnlijkheidskaders in plaats van enkelpointschattingen. De output is vaak een probabilistische begroting met een centrale waarde plus percentielen en een contour van risico’s.

Toepassingsgebieden zijn onder meer overheidsbudgetten, grootschalige infrastructuurprojecten, IT-implementaties en bedrijfsinvesteringen. Voordelen zijn onder meer verbeterd risicomanagement, betere transparantie en gefundeerde besluitvorming. Uitdagingen betreffen data- en modelleringkwaliteit, complexiteit en communicatie richting stakeholders. Verwante termen zijn probabilistische begroting en risico-avoidance/risicobeheersing in begrotingsprocessen.