Oligomeren

Oligomeren zijn moleculen die uit een beperkt aantal herhaalde eenheden bestaan. In de chemie vormen ze een tussenstap tussen monomeren en polymeren: oligomeren hebben doorgaans een aantal repeat units in de orde van enkele tot tientallen, en worden vaak gekarakteriseerd door de degree of polymerization (DP) of de gemiddelde molaire massa. Hoewel definities kunnen variëren, ligt DP meestal tussen ongeveer 2 en 50. Het molecuulgewicht van oligomeren ligt typisch in de range van enkele honderden tot duizenden gram per mol, afhankelijk van de toepassing en samenstelling.

Er bestaan natuurlijke en synthetische oligomeren. Voorbeelden uit de natuur zijn oligosacchariden (korte suikerketens), oligopeptiden (korte peptideketens) en oligonucleotiden (korte fragmenten van DNA of RNA). Synthetische oligomeren ontstaan bijvoorbeeld door condensatie- of additiereacties en omvatten onder meer oligoesters, oligoamiden en andere functionele ketens. In veel contexten dienen oligomeren als bouwstenen of tussenproducten voor de productie van langere polymeren, maar kunnen ze ook zelfstandig worden toegepast.

Productie en karakterisering: oligomeren ontstaan vaak bij gecontroleerde synthese die de ketengrootte beperkt, bijvoorbeeld via step-growth polycondensatie met terminatie- of remmingsreacties of via gecontroleerde/levende polymerisatie-technieken die de DP kunnen bepalen. De karakterisering gebeurt met technieken zoals grootte-exclusie chromatografie (GPC/MALS), NMR-spectroscopie en massaspectrometrie om DP en distributie vast te stellen.

Toepassingen: oligomeren dienen als tussenproducten in de synthese van polymeren, als bouwstenen in farmaceutische formuleringen en in materialen zoals coatings, lijmen en hydrogels. Daarnaast spelen oligonucleotiden een cruciale rol in biotechnologie en genetische testen. Oligomeren kenmerken zich door kortere ketens, hogere oplosbaarheid en unieke reactiviteit vergeleken met lange polymeren.