Nietstrikte

Nietstrikte evaluatie, ook wel lazy evaluation genoemd, is een evaluatiestrategie in programmeertalen waarbij expressies pas worden uitgevoerd wanneer hun waarde daadwerkelijk nodig is. In tegenstelling tot strikte evaluatie, waarbij argumenten meteen worden berekend bij oproep, kan niet-strikte evaluatie berekeningen uitstellen en sommige zelfs vermijden. Dit maakt het mogelijk om met oneindige datastructuren en definities te werken en kan definiëringen meer flexibel maken.

Het mechanisme berust op uitgestelde berekeningen, vaak represented als thunks, die pas worden uitgevoerd wanneer de uitkomst vereist is. Vaak worden deze resultaten gecached (call-by-need) om herhaalde evaluatie te voorkomen. Deze aanpak verhoogt de expressiviteit en modulariteit, maar vereist nauwkeurig geheugenbeheer en kan leiden tot onvoorspelbaar prestatiedrag of space leaks als uitgestelde berekeningen lang blijven bestaan zonder daadwerkelijk te worden aangeroepen.

Belangrijke voorbeelden van talen met niet-strikte evaluatie zijn Haskell, Miranda en Clean. In deze talen kunnen oneindige lijsten bestaan en worden verwerkt zolang een eindige prefix nodig is, bijvoorbeeld door take of filter. Niet-strikte evaluatie vereenvoudigt sommige definities, maar vereist aandacht voor de volgorde van evaluatie bij bijwerkingen en voor de complexiteit van debugging en prestatieanalyse.

Historisch gezien werd niet-strikte evaluatie ontwikkeld binnen de context van functionele programmatuur in de jaren 1970–1980, met Haskell als hedendaagse referentie. Het concept blijft een kernonderdeel van taalontwerp en onderzoek naar evaluatiestrategieën.