Neutralisatiecapaciteit

Neutralisatiecapaciteit is de capaciteit van een systeem, zoals een vloeistof, bodem of materiaal, om zuren of basen te neutraliseren. Het geeft aan hoeveel sterk zuur of sterk base kan worden toegevoegd en nog gedeeltelijk of volledig geneutraliseerd kan blijven totdat een gekozen eindpunt-pH is bereikt. In milieutheorie en waterkwaliteitsbeheer wordt vaak gesproken over alkaliniteit of buffervermogen; neutralisatiecapaciteit ligt hier verwant maar legt de nadruk op de hoeveelheid reagens die nodig is voor neutralisatie.

Toepassingsgebieden bevinden zich onder meer in waterbehandeling en drinkwaterkwaliteit, waar de neutralisatiecapaciteit samenhangt met de veerkracht van het water tegen verzuring. In de bodemwetenschap bepaalt de capaciteit om zuren te neutraliseren de bufferingsweerstand tegen zure regen en veranderingen in pH, wat invloed heeft op plantengroei en nutrientenbeschikbaarheid. Ook in verontreinigingsbeheer en geotechnische toepassingen speelt neutralisatiecapaciteit een rol bij de evaluatie van risico’s en ontwerp van behandelingsprocessen.

Metingen verlopen vaak via titraties met een sterk zuur of base tot een bepaald eindpunt-pH. De hoeveelheid toegevoegde reagens wordt uitgedrukt in eenheden zoals milliequivalent per liter (meq/L) of als calciumcarbonaat-equivalent (mg/L als CaCO3). In waterkwaliteitsbeoordeling wordt alkaliteit vaak als proxy gebruikt voor neutralisatiecapaciteit, omdat het aangeeft hoeveel zuur het water kan neutraliseren voordat de pH significant verandert.

Factoren die de capaciteit beïnvloeden zijn onder meer de chemische samenstelling van het systeem (carbonaten, bicarbonaten, hydroxiden, organische zuren), temperatuur en de aanwezigheid van mineralen en organisch materiaal. Het begrip is daarmee cruciaal voor het ontwerp en beheer van bewatering, afvalwaterbehandeling en bodembeheer.