Motiliteitsstoornissen

Motiliteitsstoornissen zijn aandoeningen waarbij de bewegingen van het maag-darmkanaal verstoord zijn, waardoor de voortgang van voedsel en darminhoud niet normaal verloopt. Ze kunnen elk segment raken, zoals slokdarmmotiliteitsstoornissen, gastroparese in de maag en dysmotiliteit van dunne en dikke darm. De oorzaken variëren van primaire (idiopathische) aandoeningen tot secundaire factoren zoals diabetes, sclerodermie en medicatie. De pathofysiologie omvat afwijkingen in contractiele activiteit, coördinatie tussen spierlagen en enterische zenuregulatie, soms met disfunctie van Cajal-cellen.

Oorzaken en presentatie variëren per segment. Klachten kunnen dysfagie en regurgitatie bij slokdarmstoornissen zijn, vroege verzadiging en misselijkheid bij gastroparese, of buikpijn, een opgeblazen gevoel en veranderde stoelgang bij dunne- of dikke darmdysmotiliteit. Langdurige stoornissen kunnen leiden tot ondervoeding, gewichtsverlies en vocht- en elektrolytstoornissen.

Diagnostiek begint bij anamnese en lichamelijk onderzoek en omvat doelgerichte testen zoals esofageale manometrie voor slokdarm, gastrische leegingsstudies (scintigraphie) voor gastroparese en eventueel een draadloze motiliteitscapsule. Bloedonderzoek sluit secundaire oorzaken uit en beoordeelt comorbiditeiten.

Behandeling is gericht op symptoomverlichting en aanpak van de onderliggende oorzaak. Adviezen bestaan uit dieet- en leefstijlaanpassingen (kleine, frequente maaltijden, vetarm dieet en voldoende vocht). Medicamenteuze opties omvatten prokinetica zoals metoclopramide, domperidon of erytromycine, en behandeling van obstipatie of diarree. Refractaire gastroparese kan worden overwogen voor maag-elektrische stimulatie of chirurgische opties zoals pyloroplastiek; bij slokdarmachalasia zijn endoscopische of chirurgische myotomie mogelijk. Het beloop is variabel en een multidisciplinaire aanpak is essentieel.