Mensenrechtenliteratuur

Mensenrechtenliteratuur is literatuur die mensenrechten als thema of drijfveer heeft. Het omvat zowel non-fictie als fictie: rapportages, getuigenissen en juridische analyses, maar ook romans, poëzie en memoires die discriminatie, foltering, vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en vluchtelingenrechten behandelen.

Historisch gezien is dit veld versterkt sinds de oprichting van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in 1948 en de daaropvolgende verdragen. In de literatuur worden daardoor vaak oorlog, dictatuur, kolonialisme, migratie en de beleving van minderheden belicht; therapeute en pleitbezorging kunnen elkaar afwisselen.

De literatuur op dit gebied kent diverse genres: fictie en non-fictie, verslaggeving, getuigenissen, essays, documentaire romans en grafische romans, naast literaire essays en journalistieke verhalen. Doel is soms bewustwording en documentatie, maar ook morele verantwoording en pleidooi voor verandering. Het werk staat vaak in dialoog met mensenrechtenorganisaties, beleid en maatschappelijke discussies.

Bekende voorbeelden uit de wereldliteratuur zijn onder meer Het dagboek van Anne Frank van Anne Frank, Night van Elie Wiesel, Persepolis van Marjane Satrapi en Long Walk to Freedom van Nelson Mandela. In het Nederlandstalige taalgebied verschijnen werken die migratie, asielrecht en andere mensenrechten belichten, vaak in essays, reportage en literaire non-fictie.

Hedendaagse vraagstukken maken mensenrechtenliteratuur relevant voor scholen, bibliotheken en publieke discussie. Soms roept de combinatie van literatuur en activisme vragen op over representatie, toegankelijkheid en de balans tussen esthetiek en pleidooi.