Megalietmonumenten

Megalietmonumenten zijn bouwwerken die bestaan uit grote stenen (megalieten) die in de prehistorie zonder metselwerk zijn geplaatst. Ze werden gebouwd in de late neolithische periode en de vroege bronstijd en komen voor in veel delen van Europa. De functies variëren per type en regio, maar doorgaans dienen ze als funerair of ceremoniëel, en soms als markering met astronomische betekenis; vele fungeren als grafmonumenten.

Typen en constructie: Bekende vormen zijn dolmen (grafkamers onder draagstenen bedekt door een deksteen), ganggraven, menhirs (staande stenen), steenkringen en cromlechs. De bouw vereiste verplaatsing en plaatsing van enorme stenen, mogelijk met houten sleden en rollers, en een grote arbeidsinzet. De monumenten weerspiegelen regionale bouwstijlen en sociale organisatie.

In Nederland: De megalietmonumenten worden hier meestal hunebedden genoemd. De meeste bevinden zich in Drenthe, met enkele in Groningen en elders. Ze dateren uit circa 3400–2850 v.Chr. en behoren tot de Trechterbekercultuur (Funnelbeaker culture). Een typisch hunebed bestaat uit drie tot zeven draagstenen die een grafkamer vormen, afgedekt door een of meerdere dekstenen. Tegenwoordig zijn vele hunebedden toegankelijk als rijksmonumenten en beschermd erfgoed.

Bescherming en studie: Megalietmonumenten vallen in veel landen onder nationaal erfgoed. Opgravingen, conservering en interpretatie blijven belangrijke onderwerpen in archeologie en prehistorie. Ze bieden inzicht in migratie, arbeidsorganisatie en rituelen van neolithische samenlevingen. In Nederland worden hunebedden bewaard als rijksmonumenten en trekken ze jaarlijks vele bezoekers.