Gqgekoppelte

Gqgekoppelde is een term uit de farmacologie en celbiologie die verwijst naar receptoren en signaleringsroutes die gekoppeld zijn aan de Gq/11-familie van heterotrimere G-eiwitten. In deze context beschrijven onderzoekers vaak Gq-gekoppelde GPCRs (G-protein coupled receptors) die signaleren via Gαq/11 en niet via andere G-proteïnen zoals Gs of Gi.

Werkingsmechanisme: Bij activatie van een Gqgekoppelde receptor vindt uitwisseling van GDP naar GTP plaats op Gαq/11, waardoor Gαq/11 en Gβγ zich scheiden. Gαq/11 activeert fosfolipase Cβ (PLCβ), wat PIP2 afbreekt tot inositoltrisfosfaat (IP3) en diacylglycerol (DAG). IP3 stimuleert Ca2+-vrijgave uit het endoplasmatisch reticulum, wat leidt tot diverse Ca2+-afhankelijke processen. DAG activeert daarentegen proteïne kinase C (PKC) en gerelateerde signaalroutes. De combinatie van verhoogd Ca2+ en PKC-activatie beïnvloedt talrijke cellulaire functies en kan ook leiden tot transactie van genen via Ca2+-afhankelijke signaalroutes zoals calcineurin en calmoduline.

Voorbeelden en relevantie: Veel receptoren die betrokken zijn bij hormonale, neuronale en inflammatoire signalering behoren tot de Gq-gekoppelde groep, waaronder muscarine M1/M3-receptoren, α1-adrenerge receptoren, histamine H1-receptoren, vasopressine V1-receptoren en sommige metabotrope glutamaat- en serotonine-receptoren (bijv. 5-HT2). De pathway is ook een doelwit voor geneesmiddelen die GPCR-agonisten of -antagonisten richten op Gq-gestuurde signalering. Desensitisatie van Gq-signalen kan optreden via receptorgekoppelde kinases en β-arrestines, wat de respons reguleert. Gqgekoppelde signalering blijft een kerngebied in begrip van cellulaire respons en farmacologische targeting.