Drukgrafiek

Drukgrafiek is een verzamelterm voor de beeldende kunstvormen waarbij een afbeelding via een drukmethode wordt overgebracht van een matrix op papier of een ander substraat. Een matrix kan bestaan uit metalen platen, houten blokken, stenen, of hedendaagse materialen zoals kunststof of serigrafiezeven. De kern van drukgrafiek is dat de afbeelding eerst op de matrix wordt aangebracht, vervolgens inkt op die afbeelding wordt aangebracht en uiteindelijk via druk op het drageroppervlak wordt afgedrukt. Doordat een matrix meerdere afdrukken kan opleveren, ontstaan namelijke edities.

De belangrijkste groepen drukgrafiek zijn relief, intaglio, planografie en serigrafie. Bij relief (zoals houtsnede en linoleumdruk) ligt de afbeelding als hoogte op de matrix en drukken de verheven delen inkt af op het papier. Bij intaglio (zoals ets, gravure, droge naald, aquatint en mezzotint) bevindt de afbeelding zich onder het oppervlak en wordt de inkt in incisies of gravures vastgehouden. Planografie omvat lithografie, waarbij de tekening zich op een plat oppervlak afspeelt en de afbeelding wordt overgebracht door druk in samenwerking met de water- en olieverhoudingen. Serigrafie, ook wel zeefdruk genoemd, valt vaak buiten de traditionele drie categorieën en gebruikt een zeef als stencil om inkt op de drager te brengen.

Historisch gezien ontstond drukgrafiek in Oost-Azië met houtblokdrukken en maakte later een stille revolutie door in Europa tijdens de middeleeuwen en daarna met de komst van ets-, litho- en zeefdruktechnieken. In de 19e en 20e eeuw werd drukgrafiek een belangrijk medium voor kunstenaars die meerdere afdrukken wilden produceren zonder de oorspronkelijke te verstoren. Edities, plaatnummers en proeven (AP’s) zijn gebruikelijke praktijken bij het beheren van drukgrafiek. Het medium vereist zorgvuldige bewaring wegens gevoelige materialen zoals papier, inkt en atmosferische invloeden. Enkele bekende kunstenaars die drukgrafiek intensief hebben gebruikt zijn Rembrandt, Goya, Hokusai en Picasso.

---