Descriptiviteit

Descriptiviteit is een term die wordt gebruikt in de taalkunde en aanverwante disciplines om een benadering van taal te beschrijven die gericht is op wat mensen daadwerkelijk zeggen en schrijven, in plaats van op hoe zij zouden moeten spreken volgens vastgestelde regels. Een descriptieve benadering registreert variatie in spraak en schrift, onder andere op niveau van uitspraak, woordkeuze en zinsbouw, en laat normatieve oordelen buiten beschouwing.

In tegenstelling tot prescriptiviteit, dat gericht is op regels en aanbevelingen over correct taalgebruik, probeert descriptiviteit de taal zoals die in feitelijke communicatie voorkomt te analyseren. Descriptieve grammatica beschrijft de structuren en patronen die in een taal voorkomen, inclusief dialecten en idiolecten, en gebruikt vaak data uit corpora en veldwerk.

Historisch heeft descriptiviteit zich ontwikkeld als tegenwicht aan traditionele, prescriptieve taalleerboeken. Tegenwoordig is descriptieve taalkunde een kernbenadering in sociolinguïstiek, taalkundig documenteren en taalbeleid, omdat ze rekening houdt met taalvariatie, taalverandering en context.

Hoewel descriptiviteit gericht is op objectieve beschrijving, betekent dit niet dat de methode neutraal is; keuzes in wat wordt bestudeerd en hoe resultaten worden geïnterpreteerd kunnen invloed hebben op taalbeleving en onderwijs. Descriptieve onderzoeken kunnen bijdragen aan taalbeleid, herkenning van regionale varianten, en documentatie van minderheden- of minderheidstalen wanneer prescriptieve normen tekortschieten.

Zie ook descriptieve grammatica en prescriptieve grammatica, en literatuur over taalkunde en sociolinguïstiek.